در تاریخ ۵ آگوست سال ۲۰۱۲، پس از یک سفر ۸ ماهه در اعماق فضا، مریخ‌نورد کنجکاوی (Curiosity) ناسا با موفقیت روی سطح سیاره‌ی سرخ فرود آمد و رسماً مأموریت خود را آغاز کرد. کنجکاوی، بخشی از مأموریت آزمایشگاه علوم مریخی ناسا (MSL) است که تاکنون چندین مریخ‌نورد را توسعه داده؛ اما این تنها کنجکاوی است که توانسته دستاوردهای مهمی داشته باشد و بیشتر اهداف پروژه را محقق کند. کنجکاوی علاوه بر پژوهش در زمینه‌ی تغییرات اقلیمی و زمین‌شناسی، به بررسی این موضوع نیز پرداخته است که آیا مریخ در گذشته میزبان حیات مریخی بوده یا خیر.
به‌تازگی مریخ‌نورد کنجکاوی رکوردی تازه در امر کاوش مریخ به جا گذاشته است. تاریخ ۲۶ ژانویه ۲۰۱۸، برابر بود با دو هزارمین روز حضور کنجکاوی در مریخ که برابر است با ۵ سال و ۵ ماه و ۲۱ روز زمینی یا ۱۹۴۷ روز مریخی. این آمار هنگامی جالب می‌شود که به برنامه‌ی اصلی این مأموریت می‌نگریم. در اصل، قرار بود مأموریت کنجکاوی تنها ۶۸۷ روز زمینی (۶۶۸ روز مریخی) باشد و این یعنی کم‌تر از دو سال؛ اما می‌بینیم که مریخ‌نورد ۳ سال بیشتر دوام آورده و این یعنی مدت مأموریت تا ۳ برابر تمدید شده است.
در طول این مدت، مریخ‌نورد کنجکاوی کارهای بسیار دشواری انجام داده و از مسیرهای صعب‌العبوری گذشته است و می‌توان از آسیب‌های وارده به مریخ‌نورد به این موضوع پی برد. چرخ‌های کنجکاوی ترک برداشته و سوراخ شده‌اند و در برخی از آن‌ها شکستگی دیده می‌شود. مته‌ی کنجکاوی نیز به دلیل حفاری‌های بسیار در سنگ‌ها، اکنون در آستانه‌ی شکستن قرار دارد؛ اما وجود تمام این مشکلات، کنجکاوی در حال حاضر سخت تلاش می‌کند تا خود را به بالای یک کوه برساند تا نمونه‌برداری کند و تصاویری به زمین بفرستد. این مریخ‌نورد تا به امروز بیش از انتظار همه‌ی کارشناسان عمل کرده است.
mars
آشوین واساوادا، دانشمند آزمایشگاه علوم مریخی ناسا، در مورد مریخ‌نورد کنجکاوی می‌گوید:
از نظر من در طی این مأموریت نسبتاً طولانی ۲ هزار روزه، در خصوص مشکلاتی که سر راه قرار داشته‌اند، مریخ‌نورد به شکل خارق‌العاده‌ای بیش از امیدها و انتظارات عمل کرده است. در بیشتر اوقات، قابلیت‌های مریخ‌نورد همچون روز نخستی که روی مریخ فرود آمد، کارایی داشتند. به یاد دارم در سال نخست مأموریت، مشکلی جدی در بخش حافظه به وجود آمد که خود باعث پدیدار شدن مشکلات دیگری شد و نزدیک بود ما مریخ‌نورد را از دست بدهیم و مأموریت شکست بخورد. تقریباً از همان اوایل مأموریت چرخ‌ها دچار مشکل شدند و بخشی از آن‌ها از بین رفت؛ اما در ادامه‌ی مأموریت ما با احتیاط رفتار کردیم و اوضاع را تحت کنترل خود درآوردیم. به‌تازگی مته‌ی کنجکاوی با مشکلاتی روبه‌رو شده که ظاهراً جدی است. در حال حاضر این تنها مشکلی است که کنجکاوی دارد و ما امیدوار هستیم که بتوانیم از ماه آینده مجدداً حفاری در سنگ‌های سطح مریخ را از سر بگیریم. اگر مشکل مته جدی‌تر نشود، ما باز هم آماده هستیم تا اکتشافات علمی بیشتری انجام دهیم.
همان‌طوری که پیش‌تر اشاره شد، کنجکاوی سعی می‌کند از یک کوه بالا برود و آن کوه «شارپ» نام دارد. کنجکاوی می‌خواهد به هنگام بالا رفتن از این کوه، نمونه‌هایی برای مطالعه‌ی گذشته‌ی مریخ جمع‌آوری کند. کوه شارپ، در قسمت مرکزی دهانه‌ی گِیل قرار گرفته است. کنجکاوی در سال ۲۰۱۲ در همین دهانه فرود آمد و هدف اصلی آن از ابتدا بررسی کوه شارپ بوده است. کوه شارپ ۵۵۰۰ متر از سطح این دره بالاتر است. نظر بر این است که کوه شارپ از رسوباتی تشکیل شده که میلیون‌ها سال به وسیله‌ی جریان آب روی هم انباشته شده‌اند.
برخی از نظریه‌های فعلی بیان می‌کنند که مریخ در گذشته‌های دور، اتمسفری چگال‌تر داشته است که می‌توانسته آب را به شکل مایع روی سطح این سیاره حفظ کند؛ اما چیزی بین ۴.۲ تا ۳.۷ میلیارد سال پیش، این اتمسفر به وسیله‌ی بادهای خورشیدی به فضا رانده شده است و همین باعث شده که مریخ به سیاره‌ای سرد و خشک که امروز مشاهده می‌کنیم، تبدیل شود. با توجه به این مدل، بررسی نمونه‌های کوه شارپ می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد تکامل زمین‌شناسی مریخ در اختیار دانشمندان بگذارد.
mars
کنجکاوی نمی‌تواند مدت زیادی در مریخ بماند
در سال نخست مأموریت، کنجکاوی با حفاری‌هایی که در دهانه‌ی گِیل انجام داد، اطلاعات بسیار مهمی در اختیار دانشمندان گذاشت؛ زیرا گفته می‌شود که در این نواحی زیرسطحی، بین ۳.۳ تا ۳.۸ میلیارد سال پیش، آب جریان داشته و محل حضور یک دریاچه بوده است. علاوه بر این، کنجکاوی با ثبت شواهد نشان داد که روزگاری در این دهانه، عناصر شیمیایی و منشأ شیمیایی انرژی که برای حیات میکروبی ضروری هستند، وجود داشته است.